Συχνά μέσα από τον περίγυρό μας ακούμε μια εμπειρία κάποιου, ο οποίος έχασε ένα κάτω άκρο λόγω του Σακχαρώδη Διαβήτη. Εκεί, λοιπόν, γεννάται η απορία: Τι κάνει ο σακχαρώδης διαβήτης για να φτάσει την κατάσταση στα άκρα;
Οι χρόνιες επιπλοκές του Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) αποτελούν απειλή για την αρτιμέλεια και την ζωή των ασθενών. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί πρώτη αιτία τύφλωσης, η διαβητική νεφροπάθεια πρώτη αιτία αιμοκάθαρσης, και η διαβητική νευροπάθεια και η περιφερική αγγειοπάθεια τις πρώτες αιτίες ακρωτηριασμών.
Ο ΣΔ αποτελεί μια συστημική αυτοάνοση νόσο, η οποία δημιουργεί μεγάλο εύρος επιπλοκών. Μία από αυτές φτάνει την κατάσταση στα άκρα, και ειδικά στα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα την απειλή ακρωτηριασμών. Κάθε τριάντα δευτερόλεπτα, ένα πόδι διαβητικού χάνεται στον κόσμο.
Αυτός είναι και ο λόγος που η διεθνής ιατρική κοινότητα, στην προσπάθειά της να διαχειριστεί τις επιπλοκές, εκδίδει ετησίως οδηγίες για την πρόληψη και τη θεραπεία τους.
Διαβητικό πόδι
Αναφορικά με το «διαβητικό πόδι», μια αιτιοπαθολογικά πολυπαραγοντική επιπλοκή, πρέπει να γίνεται συνεχής και αναλυτική εκπαίδευση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελκών τόσο στους επαγγελματίες υγείας, όσο και τους διαβητικούς ασθενείς.
Βάσει του ορισμού του ΠΟΥ, ως «διαβητικό πόδι» ορίζεται η λοίμωξη, έλκος και/ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών που σχετίζεται με νευρολογικές διαταραχές και διάφορου βαθμού περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα ατόμων με ΣΔ.
Τα διαβητικά άτομα είναι ευάλωτα σε τραυματισμούς, που καταλήγουν σε εξέλκωση. Οι μυϊκές ατροφίες και οι παραμορφώσεις του άκρου που οφείλονται στη νευροπάθεια, προκαλούν αλλαγές στην κατανομή του βάρους στα πέλματα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη τύλων και ελκών.
Ο συνδυασμός νευροπάθειας, κακής αιμάτωσης και λοίμωξης μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη νέκρωση, σήψη και γάγγραινα, με κατάληξη τον ακρωτηριασμό.
Ο κίνδυνος για την εμφάνιση έλκους είναι αυξημένος σε άτομα με:
● Προηγηθέντα ακρωτηριασμό
● Επουλωθέν έλκος
● Συμμετρική αισθητικοκινητική πολυνευροπάθεια, με απώλεια αισθητικότητας και αδυναμία αντίληψης των βλαπτικών ερεθισμάτων
● Μειωμένη όραση
● Τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια
● Κακή γλυκαιμική ρύθμιση
● Κάπνισμα
● Παραμορφώσεις του άκρου ποδός, όπως: σφυροδακτυλία, γαμψοδακτυλία, κοιλοποδία, δυσκαμψία του μεγάλου δακτύλου, υπερκερατώσεις, τύλοι, προπέτεια των κεφαλών των μεταταρσίων, εξόστωση του 1ου μεταταρσίου, παραμορφώσεις από προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση.
Η διαχείριση του «διαβητικού ποδιού» απαιτεί πολύπλευρη, διεπιστημονική προσέγγιση, ενώ τα μέλη της διαβητολογικής ομάδας καλούνται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο τόσο στον εντοπισμό των ασθενών υψηλού κινδύνου, όσο και στην εκπαίδευσή τους.
Η ομάδα απαρτίζεται από διαβητολόγο, χειρουργό, ορθοπεδικό, αγγειοχειρουργό, ποδολόγο, εξειδικευμένο νοσηλευτή, ορθωτιστή, φυσιοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο και διαιτολόγο. Το κάθε μέλος της ομάδας δρα σε συντονισμό με τα υπόλοιπα, με κύριο στόχο την παροχή βοήθειας στους ασθενείς και την έγκαιρη αποφυγή ακρωτηριασμών.
Προκειμένου να μη γίνονται παραλείψεις, σφάλματα και κακές τεχνικές διάγνωσης και αντιμετώπισης, είναι αναγκαίο να ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:
Στην πρώτη επίσκεψη, σε ποδολογικό ή διαβητολογικό ιατρείο, και σε τακτά διαστήματα, πρέπει να εξετάζονται επισκοπικά και ψηλαφητικά τα πόδια όλων των ασθενών, είτε αναφέρουν ενοχλήματα, είτε όχι. Να δίδονται σε όλους οδηγίες περιποίησης των ποδιών, των νυχιών, της επιλογής των υποδημάτων και των καλτσών από τους επαγγελματίες υγείας.
Καθημερινή υγιεινή και ενυδάτωση
Πρώτο μέλημα όλων πρέπει να είναι η καθημερινή φροντίδα του ποδιού μας. Ένα ποδόλουτρο για λίγα λεπτά το βράδυ ανακουφίζει από την κούραση της ημέρας τα πρησμένα πόδια και, παράλληλα, τα ενυδατώνει. Οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να δοκιμάζουν τη θερμοκρασία του νερού, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 32-34°C, γιατί λόγω της μειωμένης αισθητικότητας, η αίσθηση του θερμού ενδεχομένως να μη γίνεται αντιληπτή.
Κατόπιν, πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις να γίνεται ένα προσεκτικό σκούπισμα, και ιδιαίτερα στις μεσοδακτύλιες πτυχές – μια περιοχή στην οποία μπορεί να παραμείνει υγρασία. Η υγρασία αυτή μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μυκήτων στο δέρμα, οι οποίοι, με τη σειρά τους, λόγω της διάβρωσης που θα δημιουργηθεί μπορεί να εξελιχθούν σε έλκη.
Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι διαβητικοί να ελέγχουν καθημερινά την κατάσταση των ποδιών τους, είτε μόνοι με τη βοήθεια ενός καθρέφτη, είτε ζητώντας το από οικείο πρόσωπο. Σημαντική είναι η επάλειψη της ραχιαίας επιφάνειας του ποδιού με αντιηλιακό. Τέλος, εξίσου σημαντική είναι και η εφαρμογή μιας ενυδατικής κρέμας σε όλο το πόδι (εκτός των μεσοδακτύλιων), για να διατηρηθεί η ελαστικότητα του δέρματος και να προληφθεί η ξηροδερμία.
Έλεγχος των υποδημάτων
Ο συχνός έλεγχος των υποδημάτων είναι απαραίτητος για την αποφυγή πολύωρης υπόδησης με ακατάλληλα υποδήματα – ανάμεσα σε αυτά σαγιονάρες, οι οποίες δεν δίνουν τη σωστή υποστήριξη της ποδικής καμάρας και της πτέρνας, και σε πολλές περιπτώσεις είναι υπεύθυνες για εμφάνιση κακώσεων τόσο του δέρματος, όσο και των συνδέσμων και των τενόντων.
Σωστή φροντίδα και θεραπεία παθήσεων του ποδιού
Εμπιστευτείτε τους ειδικούς επιστήμονες υγείας για την πρόληψη και τη θεραπεία προβλημάτων στα κάτω άκρα. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να επισκέπτονται ποδολόγο για έλεγχο των ποδιών τους και σωστή φροντίδα σε προβλήματα ονύχων (μυκητιάσεις – εισφρύσεις ονύχων), προβλήματα του δέρματος (κάλους – υπερκερατώσεις – διαβητικό πόδι) και ορθοπεδικά/εμβιομηχανικά προβλήματα (πλατυποδία – τενοντίτιδες – λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες).
Οι χρόνιες επιπλοκές του Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) αποτελούν απειλή για την αρτιμέλεια και την ζωή των ασθενών. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί πρώτη αιτία τύφλωσης, η διαβητική νεφροπάθεια πρώτη αιτία αιμοκάθαρσης, και η διαβητική νευροπάθεια και η περιφερική αγγειοπάθεια τις πρώτες αιτίες ακρωτηριασμών.
Ο ΣΔ αποτελεί μια συστημική αυτοάνοση νόσο, η οποία δημιουργεί μεγάλο εύρος επιπλοκών. Μία από αυτές φτάνει την κατάσταση στα άκρα, και ειδικά στα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα την απειλή ακρωτηριασμών. Κάθε τριάντα δευτερόλεπτα, ένα πόδι διαβητικού χάνεται στον κόσμο.
Αυτός είναι και ο λόγος που η διεθνής ιατρική κοινότητα, στην προσπάθειά της να διαχειριστεί τις επιπλοκές, εκδίδει ετησίως οδηγίες για την πρόληψη και τη θεραπεία τους.
Διαβητικό πόδι
Αναφορικά με το «διαβητικό πόδι», μια αιτιοπαθολογικά πολυπαραγοντική επιπλοκή, πρέπει να γίνεται συνεχής και αναλυτική εκπαίδευση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελκών τόσο στους επαγγελματίες υγείας, όσο και τους διαβητικούς ασθενείς.
Βάσει του ορισμού του ΠΟΥ, ως «διαβητικό πόδι» ορίζεται η λοίμωξη, έλκος και/ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών που σχετίζεται με νευρολογικές διαταραχές και διάφορου βαθμού περιφερική αγγειακή νόσο στα κάτω άκρα ατόμων με ΣΔ.
Τα διαβητικά άτομα είναι ευάλωτα σε τραυματισμούς, που καταλήγουν σε εξέλκωση. Οι μυϊκές ατροφίες και οι παραμορφώσεις του άκρου που οφείλονται στη νευροπάθεια, προκαλούν αλλαγές στην κατανομή του βάρους στα πέλματα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη τύλων και ελκών.
Ο συνδυασμός νευροπάθειας, κακής αιμάτωσης και λοίμωξης μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη νέκρωση, σήψη και γάγγραινα, με κατάληξη τον ακρωτηριασμό.
Ο κίνδυνος για την εμφάνιση έλκους είναι αυξημένος σε άτομα με:
● Προηγηθέντα ακρωτηριασμό
● Επουλωθέν έλκος
● Συμμετρική αισθητικοκινητική πολυνευροπάθεια, με απώλεια αισθητικότητας και αδυναμία αντίληψης των βλαπτικών ερεθισμάτων
● Μειωμένη όραση
● Τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια
● Κακή γλυκαιμική ρύθμιση
● Κάπνισμα
● Παραμορφώσεις του άκρου ποδός, όπως: σφυροδακτυλία, γαμψοδακτυλία, κοιλοποδία, δυσκαμψία του μεγάλου δακτύλου, υπερκερατώσεις, τύλοι, προπέτεια των κεφαλών των μεταταρσίων, εξόστωση του 1ου μεταταρσίου, παραμορφώσεις από προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση.
Η διαχείριση του «διαβητικού ποδιού» απαιτεί πολύπλευρη, διεπιστημονική προσέγγιση, ενώ τα μέλη της διαβητολογικής ομάδας καλούνται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο τόσο στον εντοπισμό των ασθενών υψηλού κινδύνου, όσο και στην εκπαίδευσή τους.
Η ομάδα απαρτίζεται από διαβητολόγο, χειρουργό, ορθοπεδικό, αγγειοχειρουργό, ποδολόγο, εξειδικευμένο νοσηλευτή, ορθωτιστή, φυσιοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο και διαιτολόγο. Το κάθε μέλος της ομάδας δρα σε συντονισμό με τα υπόλοιπα, με κύριο στόχο την παροχή βοήθειας στους ασθενείς και την έγκαιρη αποφυγή ακρωτηριασμών.
Προκειμένου να μη γίνονται παραλείψεις, σφάλματα και κακές τεχνικές διάγνωσης και αντιμετώπισης, είναι αναγκαίο να ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:
Στην πρώτη επίσκεψη, σε ποδολογικό ή διαβητολογικό ιατρείο, και σε τακτά διαστήματα, πρέπει να εξετάζονται επισκοπικά και ψηλαφητικά τα πόδια όλων των ασθενών, είτε αναφέρουν ενοχλήματα, είτε όχι. Να δίδονται σε όλους οδηγίες περιποίησης των ποδιών, των νυχιών, της επιλογής των υποδημάτων και των καλτσών από τους επαγγελματίες υγείας.
Καθημερινή υγιεινή και ενυδάτωση
Πρώτο μέλημα όλων πρέπει να είναι η καθημερινή φροντίδα του ποδιού μας. Ένα ποδόλουτρο για λίγα λεπτά το βράδυ ανακουφίζει από την κούραση της ημέρας τα πρησμένα πόδια και, παράλληλα, τα ενυδατώνει. Οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να δοκιμάζουν τη θερμοκρασία του νερού, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 32-34°C, γιατί λόγω της μειωμένης αισθητικότητας, η αίσθηση του θερμού ενδεχομένως να μη γίνεται αντιληπτή.
Κατόπιν, πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις να γίνεται ένα προσεκτικό σκούπισμα, και ιδιαίτερα στις μεσοδακτύλιες πτυχές – μια περιοχή στην οποία μπορεί να παραμείνει υγρασία. Η υγρασία αυτή μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μυκήτων στο δέρμα, οι οποίοι, με τη σειρά τους, λόγω της διάβρωσης που θα δημιουργηθεί μπορεί να εξελιχθούν σε έλκη.
Επίσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι διαβητικοί να ελέγχουν καθημερινά την κατάσταση των ποδιών τους, είτε μόνοι με τη βοήθεια ενός καθρέφτη, είτε ζητώντας το από οικείο πρόσωπο. Σημαντική είναι η επάλειψη της ραχιαίας επιφάνειας του ποδιού με αντιηλιακό. Τέλος, εξίσου σημαντική είναι και η εφαρμογή μιας ενυδατικής κρέμας σε όλο το πόδι (εκτός των μεσοδακτύλιων), για να διατηρηθεί η ελαστικότητα του δέρματος και να προληφθεί η ξηροδερμία.
Έλεγχος των υποδημάτων
Ο συχνός έλεγχος των υποδημάτων είναι απαραίτητος για την αποφυγή πολύωρης υπόδησης με ακατάλληλα υποδήματα – ανάμεσα σε αυτά σαγιονάρες, οι οποίες δεν δίνουν τη σωστή υποστήριξη της ποδικής καμάρας και της πτέρνας, και σε πολλές περιπτώσεις είναι υπεύθυνες για εμφάνιση κακώσεων τόσο του δέρματος, όσο και των συνδέσμων και των τενόντων.
Σωστή φροντίδα και θεραπεία παθήσεων του ποδιού
Εμπιστευτείτε τους ειδικούς επιστήμονες υγείας για την πρόληψη και τη θεραπεία προβλημάτων στα κάτω άκρα. Τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να επισκέπτονται ποδολόγο για έλεγχο των ποδιών τους και σωστή φροντίδα σε προβλήματα ονύχων (μυκητιάσεις – εισφρύσεις ονύχων), προβλήματα του δέρματος (κάλους – υπερκερατώσεις – διαβητικό πόδι) και ορθοπεδικά/εμβιομηχανικά προβλήματα (πλατυποδία – τενοντίτιδες – λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες).